Lit a zdrowie mózgu – przełomowe badanie nad profilaktyką i leczeniem choroby Alzheimera 

Choroba Alzheimera stanowi jedno z największych wyzwań zdrowotnych XXI wieku. Starzejące się społeczeństwa na całym świecie obserwują rosnącą liczbę przypadków tej neurodegeneracyjnej choroby, która prowadzi do stopniowej utraty pamięci, funkcji poznawczych i samodzielności. Dotychczasowe terapie jedynie łagodzą objawy, nie oferując realnej drogi do zahamowania postępu choroby. Jednak najnowsze badania prowadzone przez zespoły naukowe z Harvardu i opublikowane prestiżowym piśmie naukowym Nature rzucają nowe światło na lit, który jest znanym od lat środkiem farmakologicznym, jako potencjalny przełom w leczeniu Alzheimera.

Lit w centrum badań nad neurodegeneracją

Lit, stosowany od dziesięcioleci głównie w leczeniu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, zyskał w ostatnich latach status substancji o szerokim spektrum działania neuroprotekcyjnego [1].

W badaniach opublikowanych w Nature zauważono, że suplementacja niskimi dawkami litu może przyczyniać się do odwrócenia zaburzeń pamięci u myszy, u których występowały objawy odpowiadające chorobie Alzheimera. To odkrycie ma istotne znaczenie również dla badań nad terapią u ludzi, gdzie obserwuje się podobne mechanizmy biochemiczne.

Mechanizmy działania litu w kontekście Alzheimera

Według badań naukowych jego działanie obejmuje:

• redukcję patologicznej fosforylacji białka tau,
• ograniczenie odkładania się amyloidu beta w mózgu,
• wspieranie neurogenezy,
• zachowanie integralności mitochondrialnej.

Te mechanizmy mogą przeciwdziałać neurodegeneracji oraz spowalniać postęp choroby Alzheimera, co otwiera nowe kierunki dla terapii przyczynowej [2].

Badania kliniczne i obserwacyjne – co już wiadomo?

Zespół z Harvardu, którego wyniki opisał The Washington Post, prowadził przez wiele lat badania nad funkcjonowaniem mózgu osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi. U pacjentów, którym podawano mikrodozy litu, zaobserwowano zahamowanie pogłębiania się objawów.

Stosowanie małych dawek minimalizowało ryzyko skutków ubocznych. Z kolei w innych badaniach zauważono, że terapia litem może znacząco obniżyć ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera [3]. Te dane potwierdzają wcześniejsze obserwacje epidemiologiczne, m.in. z Teksasu, gdzie wyższe stężenie naturalnego litu w wodzie pitnej korelowało z niższą zapadalnością na zaburzenia nastroju i potencjalnie choroby neurodegeneracyjne [4].

Tabela 1: Potencjalne mechanizmy i efekty działania litu w kontekście choroby Alzheimera.

Potencjał terapeutyczny i neuroprotekcyjny litu – jakie jest w stanie zapewnić korzyści medycynie?

Na podstawie aktualnych danych naukowych lit wykazuje istotne właściwości neuroprotekcyjne [5]. Jedną z nich jest hamowanie apoptozy neuronów, co sprzyja ich dłuższemu przetrwaniu. Zwiększa również poziom neurotrofin, takich jak BDNF (czynnik wzrostu nerwów), oraz chroni przed stresem oksydacyjnym, który odgrywa znaczącą rolę w rozwoju choroby Alzheimera.

Dodatkowo poprawia plastyczność synaptyczną, wspierając procesy uczenia się i zapamiętywania. Lit wpływa też na metabolizm glukozy i funkcjonowanie mitochondriów, co przekłada się na lepszą efektywność energetyczną komórek mózgowych.

KUP WODĘ Z LITEM

Lit – czy będzie to profilaktyka i leczenie przyszłości?

Choć nadal brakuje jednoznacznych wytycznych co do stosowania litu w terapii Alzheimera, wiele wskazuje na to, że jego rola w medycynie wykracza daleko poza leczenie psychiatryczne [6].

Ostatnie badania zachęcają do ponownego zbadania potencjału tej substancji, zwłaszcza w kontekście wczesnej profilaktyki u osób z predyspozycją genetyczną do choroby, jak również leczenia łagodnych zaburzeń poznawczych [7]. Może się także okazać, że lit spowalnia progresję już zdiagnozowanego Alzheimera. Należy jednak zaznaczyć, że lit wymaga precyzyjnego dawkowania i monitorowania stężenia we krwi, co ogranicza możliwość jego stosowania bez nadzoru lekarza [8].

Potencjalne zastosowania litu w prewencji, czyli kilka słów o zdrowiu publicznym

Jednym z najbardziej intrygujących kierunków badań nad litem pozostaje jego potencjalna rola w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych. 

Obserwacje epidemiologiczne sugerują, że nawet niewielkie ilości tego pierwiastka w środowisku, na przykład w wodzie pitnej, mogą korzystnie wpływać na funkcje poznawcze populacji [9]. Przykładem jest badanie Blüml z 2013 roku, w którym wykazano korelację między wyższym stężeniem litu w wodzie wodociągowej w Teksasie a niższym wskaźnikiem samobójstw. 

Choć nie dotyczyło ono bezpośrednio choroby Alzheimera, wskazuje na możliwe pozytywne efekty długotrwałej, niskodawkowej ekspozycji na lit dla zdrowia psychicznego i neurologicznego.

Na podstawie tych obserwacji część badaczy postuluje rozważenie suplementacji litu na poziomie populacyjnym, zwłaszcza w regionach o podwyższonym ryzyku demencji [10]. Tego rodzaju działania mogłyby być porównywalne do jodowania soli lub fluoryzacji wody, jednak wymagają szczegółowych badań dotyczących bezpieczeństwa i potencjalnych skutków ubocznych. 

KUP WODĘ Z LITEM

Wprowadzenie takiej formy profilaktyki mogłoby przynieść największe korzyści grupom szczególnie narażonym, na przykład osobom z obciążeniem rodzinnym lub nosicielom genów zwiększających ryzyko choroby Alzheimera [11].

W obliczu braku skutecznych terapii modyfikujących przebieg choroby Alzheimera, lit jawi się jako substancja o nieoczekiwanym, ale ogromnym potencjale [12]. Jego zdolność do ochrony neuronów i wspierania procesów regeneracyjnych w mózgu czyni go obiecującym kandydatem na lek nowej generacji w neurologii. Dla osób prowadzących firmy, inwestujących w innowacje medyczne lub rozważających zaangażowanie w sektor ochrony zdrowia, temat ten zasługuje na szczególną uwagę.

Obserwacja postępów w tej dziedzinie nie tylko dostarcza wiedzy o potencjalnych możliwościach terapii, ale może również wskazać nowe kierunki rozwoju dla firm biotechnologicznych, startupów medycznych oraz prywatnych inwestorów zainteresowanych rynkiem opieki nad osobami starszymi.